İspanyolca Elyordamsayfalarının Kurulumu

Giriş

Kurulum

Kullanım

Giriş

Linux'un uluslararası arenadaki başarısı bu işletim sistemi hakkında kaynaklandırımın ve eğitselyazıların büyük ölçekte varlığı yanısıra bir ölçüde de kaynakyazılımlarının elde edilebilirliğine dayanmaktadır. Eğer Linux'un ispanyolca dağıtımında başarı bekliyorsak ispanyolca elyordamlarını ingilizcesi'nde varolanına eşdeğer bir nitelikte oluşturmamız gerekmektedir. NASILYAPILIR'ların (HOWTO), mini-NASILYAPILIR'ların, LDP elyordamlarının (Linux Kaynaklandırım Tasarısı, Linux Documentation Project) ve sonunda da elyordam sayfalarının çevirisini amaçlayan ve yürütülmekte olan çeşitli projeler bulunmaktadır. İspanyolca elyordamsayfaları adı bu sözü edilenlerin sonuncusunun ispanyolca çevirisi için seçilmiş bulunmaktadır.

Bir yıl önce, bir grup gönüllü Linux sürümlerinde (Slackware, Debian, RedHat, ... ) normal olarak içerilen elyordam sayfalarını birer birer çevirmeyi kararlaştırdılar. Bu ana dek tüm çabalarımız çeviri işlemi üzerinde yoğunlaştırılmıştı. Bir süre sonra, projenin ünemli bir ögesiyle, elyordam sayfalarının kurulumu ve kullanımıyla, ilgilenmemekte olduğumuzun farkına vardık. Bu yazıda, yeni UNIX kullanıcılarına ispanyolca elyordam sayfalarının kurulum ve kullanım sürecini ayrıntılandırarak anlatacağız.

UNIX, elyordamlarının ve çok özel yardım sayfalarının gösterimi için bir sisteme sahip bulunmaktadır. Bu sayfalara erişmek için temel güdüm (command) man dır. Bu güdüm, Linux sürümünüzde içerilen elyordam sayfalarının tümünü denetleyen veritabanına giriş noktasıdır. Sayfalar, eski bir bilgisayar yazıdizim dili olan TROFF/NROFF'ta yazılmıştır. UNIX sürümlerinin her birinde elyordam sayfalarının içerildiği özel bir dizin bulunur. Linux topluluğu tarafından benimsenen dizin /usr/man dır.

Kurulum

En başta sözü edilmesi gereken nokta elinizde bulunan man sayfalarının ispanyolca karakterleri işleyebilme yeteneğiyle donatılmış olma zorunluluğudur. Latin1 olarak bilinen standart karakterler, İspanyolca da içerilmek üzere, Batı Avrupa dillerinin bir çoğunda kullanılan özel karakterlere destek vermektedirler. Dolayısıyla, man Latin1 karakterlerini anlamalıdır. Bu doğrultuda, man-1.4f sonrasındaki herhangi bir man sürümü kullanılabilir. Gerçekte, bugünlerdeki Linux sürümlerinin birçoğunun man'ın buna uygun bir sürümünü içermekte olduğuna inanmaktayız.

İkinci adım ispanyolca elyordamsayfalarının son sürümlerinden birini elde edip yerel bir dizin içine açmaktır. Bu sürüm çeşitli yörelerde bulunabilir. Önerilecek yerlerden biri project anasayfasıdır. En yeni sürüme man-pages-es-0.2.tar.gz üzerinden ulaşabilirsiniz. Sürümün yöredençekiminden sonra aşağıdaki güdümle çıkını (paketi) açabilirsiniz:

gunzip -c man-pages-es-0.2.tar.gz | tar -xvf -

cd man-pages-es-0.2

Sayfaları asıl yerlerine kopyalamak için 

make install
                   

Sınırlı disk kullanımalanına sahip olan kullanıcılar sayfaların sıkıştırılmış biçimde kurulumunu seçebilirler. Bu seçimin işlerlik kazanabilmesi için sisteminizde kurulu bulunan man güdümünün sıkıştırılmış TROFF sayfalarını okuyabilme yeteneğine sahip olması gerekir. Yine, çok eski linux sürümleri dışında kalan, varolan sürümler bu özeliği destekleyen bir "man" güdümüne sahip bulunmaktadırlar. Sıkıştırılmış sayfaların kurulumu için

             make gz
             make install
             

Son aşama olarak, man güdümünün seçeneklerini denetleyen  /etc/../../common/November1997/man.config dosyasının  düzeltilmesi gerekir. Özelikle, man güdümünün Latin1 karakterli TROFF/NROFF kaynak dosyalarını işleyebileceğinden emin olmak gerekir. Sözgelimi, sistemimde kullandığım man. config dosyasını örnek olarak verebilirim. Bu dosyayla özgün biçimlendirme dosyası arasındaki tek fark 

             NROFF  /usr/bin/groff -Tlatin1 -mandoc
             NEQN   /usr/bin/geqn -Tlatin1
             

Kullanım

Artık sayfaların düzgün biçimde kurulumu ve biçimlendirilmesi yapılmış bulunmaktadır. Bunların herhangi bir kullanıcı tarafından kullanımını sağlamak için LANG ve LESSCHARSET çevresel değişkenlerine atamalar yapmak gerekir. (İspanyolca sayfaların benimsenmiş konuma getirilmesini sağlayacak biçimde bu değişkenlerin bütüneyaygın atamaları da yapılabilir.) Bu değişkenlerden ilki canlı bir kabuk ortamında kullanılan bir dil olan locale'i denetler. LANG=es olması durumunda man elyordam sayfalarını /usr/man/es (ispanyolca sürüm) dizininde arar ve bulamazsa bu kez /usr/man (ingilizce sürüm) dizininde dener. İkinci değişken "less" sayfalandırıcısını,  latin1 karakterlerini işlemek üzere devreye sokar. Burada, kuşkusuz, less'i benimsenmiş sayfalandırıcı olarak kullanmaya karar verdiğimizi varsaymaktayız. Bu biraz önce örnek olarak verilen ../../common/November1997/man.config dosyasında da benimsenmiş seçim olarak kullanılmaktaydı. Kullanıcının  bash türü bir kabuk kullanması durumunda yukarıdaki her iki değişkene de

               export LANG=es
               export LESSCHARSET=latin1
               
           

               setenv LANG=es
               setenv LESSCHARSET=latin1